Basınçlı Hava Sistemleri ve Kompresör Seçimi
Uzun omur tabi ki her üründe arzu edilir. Bugün üretilen kompresörlerden uzun yıllar arızasız sakın bir çalışma beklenmektedir. Çoğu uygulamada kompresörlerin günde 24 saat yılda 365 gün çalışması istenmektedir. Böyle sürekli çalışma yine de çoğu zaman kompresör için sıcaklıkların sürekli değiştiği ve yoğun sabit bir viskozitede tutulmadığı cevrim çalışması kadar zor değildir. Kompresör yalnızca normal çalışma koşullarını değil zaman zaman, sıvı taşması, aşırı boşaltma basıncı gibi bazı periyodik anormal koşulları da karşılamak üzere tasarlanmalıdır.
Endüstrinin kompresör imalatçıları ekstra zorluklara dayanan makinalar tasarlayıp üretmekle övgüye değer bir ıs yaptılar, ancak henüz hiç bir imalatçı komple bir sistem satmamıştır ve iste bu noktada profesyonel soğutma teknisyeni önemli bir rol oynamaktadır, çünkü kompresör arızalarının çoğu çalışmanın getirdiği eskimeden değil sistem hatalarından kaynaklanır. Teknisyenlerin sistemi kurmada ve çalıştırmada yararlandıkları teknik beceri ve sağduyu seviyesi sonuçta sistemin özel olarak da kompresörün gerçek ömrünü belirleyecektir. Teknisyen bizzat ekipmanı seçmeyebilirse de eksiklikler ciddi problemler doğurmadan bunlara dikkat çekebilir. Aşağıda kompresörün verimini düşüren, ömrünü kısaltan ve bazı istenmeyen durumlara sebep olan faktörler ve nedenleri açıklanmıştır.
VERİM KAYBI
Bu bir takım şeylerin sonucu olabilir.
• Eğer sıvı soğutucu kompresöre girerse verim ve sonuçta kapasite ciddi biçimde etkilenecektir.Üstelik sıvı tasması fiziksel hasara kapasite eksikliğine yol açabilir.
• Kaçıran boşaltma valfleri pompalama verimini düşürür ve karter basıncının hızla atmasına sebep olur.
• Kaçıran emme valfleri özellikle düşük sıcaklık uygulamalarında kompresör verimini (ve kapasitesini) ciddi olarak etkiler.
• Gevsek pistonlar yanlarından aşırı akışkan akmasına ve pompalama eksikliğine sebep olabilirler.
• Aşınmış yataklar özellikle gevsek piston kolları veya piston pimleri pistonun sıkıştırma strokunda gerektiği kadar yukarı çıkmasını önlerler. Bu da boşluk hacminin artması etkisini yaratır ve aşırı genleşmeye yol acar.
• Kayış tahrikli ünitelerde kayısın yerinden kayması verim kaybına yol acar.
MOTORUN AŞIRI YÜKLENMESİ Kompresör tatminkar şekilde çalışmadığında bazen motor yükü problem hakkında ip ucu verebilir.Motor yükünün anormal olarak yüksek veya düşük olması yetersiz çalışmanın bir göstergesidir.
• Gevsek pistonlar emme valfının yetersiz çalışması veya aşırı boşluk hacmi gibi mekanik problemler çoğunlukla motor yükünde azalmaya yol acarlar.
• Çok karşılaşılan dıger bir problem emme hücresinin veya giriş filtresinin tıkanmasıdır (sistemdeki pisliklerden dolayı).Sonuç ta emme stroku sonunda silindirlerdeki gerçek basıncın emme manometresinin gösterdiği emme hattı basıncından çok daha düşük olmasıdır.Eğer durum böyleyse motor yükü de anormal şekilde düşük olacaktır.
• Boşaltma valfının yetersiz çalışması valf plakasındaki ağızların kısmen tıkanık olması (bunlar boşaltma basınç göstergesinde görünmezler) ve pistonların sıkı olması yüksek motor gücü demektir.
• Aşırı yük veya başka bir problemin yarattığı anormal ölçüde yüksek emme sıcaklıkları aşırı motor yüküne yol açacaktır.
• Kondenserle ilgili problemlerden kaynaklanan anormal şekilde yüksek yoğuşma sıcaklılarında aşırı motor yüküne yol açacaktır.
• Kompresördeki düşük voltaj ,kaynağı güç beslemesi veya aşırı hat kaybı da olsa özellikle dıger problemlerden bazıları da varsa motorun fazla yüklenmesine katkıda bulunacaktır.
GÜRÜLTÜLÜ ÇALIŞMA
Bu durum çoğunlukla bir problem olduğunun bir göstergesidir.Kompresörün dışında anormal bir durum veya kompresörün kendi ıcınde zarar veren veya kotu şekilde aşınmış bir parça olabilir.Açıkça anlaşılacağı gibi kompresörün dışında bir neden varsa kompresörü değiştirmekle hiç bir şey kazanılmaz.Bunun için kompresörü değiştirmeden önce su olası nedenler kontrol edilmelidir:
Sıvı taşması:Kompresöre yalnız kızgın buharın girdiğinden emin olunuz
• Yağ taşması:Büyük ihtimalle yağ evaporatörde veya emme hattında takılmıştır ve aralıklarla kütleler halinde kompresöre geri geliyordur.
• Gevsek kasnak:Kayış tahrikli ünitelerde kasnağın gevşemesi gürültüye neden olabilir.
• Kompresör montajında hatalı ayarlar ış montajlı hermetik tıp kompresörlerde kompresörün ayakları mesnetlere çarpıyor olabilir bu da kompresörün temelde baskı yapmasına yol acar.
KOMPRESÖRDEN GELEN SESLER
İç kaynaklarda gelen seslerin nedeni aşağıdakilerden bir olabilir: • Yetersiz yağlama:Yağ seviyesi tüm yatakların yeterince yağlanmasına yetmeyecek kadar az olabilir.Eğer sistemde bir yağ pompası varsa düzgün çalışmıyor olabilir yada tamamen bozulabilir.Yağ giriş çıkış ağızları yabancı maddeler veya nem dolayısıyla ortaya çıkan yağ ve sistemdeki asit tarafından tıkanabilir.
• Aşırı yağ seviyesi:Yağ seviyesi aşırı yağ pompalanmasına veya yağın tasmasına sebep olacak kadar yüksek olabilir.
• Sıkı piston veya yatak:Sıkı bir piston veya yatak dıger yatağın vuruntu yapmasına neden olabilir.Uygun boşluklu olsa da bazen yeni bir kompresörde bir kaç saatlik bir çalışmadan sonra böyle bir durum kendini gösterebilir.Bir süredir çalışmakta olan bir kompresörde pistondaki veya yataktaki sıkılık sistemdeki nemin yarattığı bakır kaplaması nedeniyle olabilir.
• İç yapıda zarar verici bağlantı parçası:İçten yay montajlı kompresörlerde bağlantı parçaları kompresörün kabuğuna çarpmasına neden olabilecek şekilde bükülmüş olabilir.
• Gevsek yataklar:Gevsek bir piston kolu piston pimi veya ana yatak doğal olarak aşırı ses yapacaktır.Ana yatakların milin krank pimlerine veya eksantriklere göre,ana yatakların silindir çıdarlarına göre tam hizada olmaması da gürültüye ve çabuk aşınmaya yol acar.
• Kırık valfler:Kırık bir emme veya boşaltma valfı bir pistonun tepesinde kalabilir ve her kompresör strokunun sonunda valf plakasına çarpabilir.Piston kafasına yapışan talaşlar cüruflar veya başka yabancı maddeler de aynı sonuca yol açabilir.
• Gevsek rotor veya eksantrik:Hermetik kompresörlerdeki mil üzerindeki gevsek bir rotor kamanın kama yatağında oynamasına dolayısıyla gurultulu çalışmaya yol sebep olabilir.Eğer mil ve eksantrik yekpare halde değilse , gevsek bir kilitleme cihazı vuruntunun sebebi olabilir.
• Titreşim yapan boşaltma valfleri:Bazı kompresörler belli koşullar altında özellikle düşük emme basıncında sıkıştırma strokundaki boşaltma lamının veya diskinin titreşmesinin neden olduğu doğal bir ses çıkarabilir.Bu hasara sebep olmayacaktır ancak ses rahatsız edici ise kompresör imalatçısı tarafından boşaltma valfinde düzeltme yapılabilir.
• Gaz vuruntusu:Belli şartlar altında ses evoparatörden kondenserden veya emme hattından gelebilir.Emme hattından veya boşaltma borusundan artarak gelen bir vuruntu ve/veya ıslık sesi seklinde ortaya çıkabilir.Aslında mekanik bir vuruntu değil de soğutma hatlarının boyut ve uzunluğu dirsek sayısı ve dıger faktörlerle bağlantı belli bir olayla birleşen aralıklı emme ve sıkıştırma stroklarının sebep olduğu hafif darbe etkisi olabilir.
Kompresörlerde bakım, çeşitli periyotlar halinde yapılır.
Genel olarak bakım yapılmadan önce şunları yapmak gerekiyor;
- Bakım yapmadan önce ana şalterden bütün enerjiyi kesin
- Kompresör çalışır iken kesinlikle herhangi bir kapağı açmayın ve herhangi bir parçayı çıkarmaya çalışmayın
- İçerdeki bütün basınçlı havanın boşaldığından emin olun.
Günlük Bakım önerileri;
Kompresörü çalıştırmadan önce mutlaka yağ seviyesini kontrol ediniz, yağ seviyesi yeterli değil ise yağ ekleyiniz.Eğer sürekli olarak yağ ekliyorsanız makinenizde bir sorun vardır.
Haftalık Bakım önerileri;
- Yağ Deposunda biriken suyu boşaltın
- Yağ seviyesini kontrol ediniz
- Radyatör peteklerini basınçlı hava ile temizleyiniz.
- Toz filterisini mümkün olduğunda temizleyiniz.
- Emiş filterisini mümkün olduğunca temizleyiniz.
-
Uzun omur tabi ki her üründe arzu edilir.Bugün üretilen kompresörlerden uzun yıllar arızasız sakın bir çalışma beklenmektedir.Çoğu uygulamada kompresörlerin günde 24 saat yılda 365 gün çalışması istenmektedir.Böyle sürekli çalışma yine de çoğu zaman kompresör için sıcaklıkların sürekli değiştiği ve yoğun sabit bir viskozitede tutulmadığı cevrim çalışması kadar zor değildir.
Kompresör yalnızca normal çalışma koşullarını değil zaman zaman, sıvı tasması,aşırı boşaltma basıncı gibi bazı periyodik anormal koşulları da karşılamak üzere tasarlanmalıdır.Endüstrinin kompresör imalatçıları ekstra zorluklara dayanan makinalar tasarlayıp üretmekle övgüye değer bir ıs yaptılar,ancak henüz hiç bir imalatçı komple bir sistem satmamıştır ve iste bu noktada profesyonel soğutma teknisyeni önemli bir rol oynamaktadır,çünkü kompresör arızalarının çoğu çalışmanın getirdiği eskimeden değil sistem hatalarından kaynaklanır.Teknisyenlerin sistemi kurmada ve çalıştırmada yararlandıkları teknik beceri ve sağduyu seviyesi sonuçta sistemin özel olarak da kompresörün gerçek ömrünü belirleyecektir.Teknisyen bizzat ekipmanı seçmeyebilirse de eksiklikler ciddi problemler doğurmadan bunlara dikkat çekebilir.
Kompresör Seçimi, vidalı Kompresör Seçimi, pistonlu Kompresör Seçimi
